Bệnh viện Quân y 4: Cứu sống bệnh nhân nhiễm trùng nặng

Bệnh nhân Nguyễn Đình N., 23 tuổi, là chiến sỹ đang công tác ở địa bàn miền núi. Nhập viện ngày 28/2, trong tình trạng sưng nề, đau nhiều vùng cổ mặt, nói và ăn uống rất khó khăn do khít hàm, miệng há rất hạn chế.

Trước khi nhập viện 3 ngày, bệnh nhân xuất hiện sưng đau vùng góc hàm phải, đau lan xuống vùng cổ trước và sau đó cả góc hàm trái. Bệnh diễn tiến nhanh, bệnh nhân đau nhiều, sốt cao, rét run, sưng bè cả vùng cổ, mất ranh giới cổ mặt, tiết dịch đờm dãi nhiều được đơn vị chuyển xuống Bệnh viện Quân Y 4 điều trị.

Tại Khoa Răng hàm mặt, các bác sỹ tiến hành siêu âm, chụp phim xác định áp xe đa ổ, bao gồm cả tuyến nước bọt dưới hàm 2 bên, tuyến nước bọt mang tai trái, ổ áp xe thông thương xuống sát bên phải khí quản, sau tuyến giáp và bó mạch thần kinh cảnh trái. Bệnh nhân được dùng kháng sinh mạnh, phối hợp, liều cao ngay từ đầu, theo dõi diễn tiến hàng ngày và kịp thời rạch áp xe dưới hướng dẫn siêu âm, dẫn lưu mủ, bơm rửa, chăm sóc hàng ngày, ngăn ngừa biến chứng ổ áp xe chèn ép đường thở hoặc thông xuống trung thất, có nguy cơ tử vong cao. Sau khi đã há được miệng, bệnh nhân đồng thời được phẫu thuật nhổ răng khôn hàm dưới mọc lệch 2 bên, nhằm đề phòng tái phát sau này. 

Sau hơn 2 tuần điều trị, toàn trạng bệnh nhân ổn định, tại chỗ vết thương khô, không rò tuyến nước bọt, không tổn thương thần kinh và mạch máu, siêu âm kiểm tra lại hết sạch dịch ổ viêm. Bệnh nhân được xuất viện trở về đơn vị công tác bình thường.

Trung tá, Bác sỹ Chuyên khoa II Đặng Vũ Hiệp, Trưởng Khoa Tai mũi họng, cho biết: Nhiễm trùng cổ sâu là bệnh lý nhiễm trùng của các khoang sâu vùng đầu cổ, đây là những khoang ảo chứa tổ chức mô liên kết. Nhiễm trùng xảy ra khi những khoang này bị vi khuẩn xâm nhập, do tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài, hoặc gián tiếp qua đường mạch máu, hạch bạch huyết. Sau đó, quá trình viêm hóa mủ sẽ xuất hiện và lan tràn sang các khoang vùng cổ khác vì các khoang này có bản chất rất lỏng lẻo, dễ dàng thông thương với nhau, và dễ lan nhanh xuống trung thất nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Áp xe vùng cổ mặt là một cấp cứu trong chuyên ngành tai mũi họng và răng hàm mặt, do tính chất cấp tính và khả năng lan rộng nhanh chóng. Ổ áp xe có thể lan từ vùng họng bên đến bao cảnh gây huyết khối tĩnh mạch cảnh trong, dẫn đến viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, thuyên tắc mạch ở các cơ quan khác hoặc có thể lan rộng xuống dưới ngực và vào trung thất, gây áp xe trung thất, viêm mủ màng phổi. Tình trạng phù nề lan tỏa vùng cổ cũng có thể gây nên chèn ép đường thở. Hậu quả là bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp hoặc sốc nhiễm khuẩn nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Nguyên nhân phổ biến thường gặp là viêm amidan, viêm V.A, do răng khôn hàm dưới. Bên cạnh đó, các nguyên nhân khác như: các viêm mũi họng, thủ thuật tại chỗ, nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn tuyến nước bọt, chấn thương vùng họng, các đường rò bẩm sinh, dị vật thực quản, viêm hoặc áp xe tuyến giáp. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp không xác định được nguồn gốc rõ ràng. Một số yếu tố thuận lợi gây khởi phát bệnh như: suy giảm miễn dịch, đái tháo đường, lao, điều trị corticoid kéo dài... hoặc hút thuốc lá, thuốc lào, sử dụng rượu bia, chất kích thích.

Trước đây, chẩn đoán và điều trị kịp thời nhiễm trùng cổ sâu là một thách thức. Gần đây, với sự tiến bộ của chẩn đoán hình ảnh, vi sinh và các kháng sinh thế hệ mới cùng với sự phối hợp chặt chẽ đa chuyên khoa đã giúp việc chẩn đoán và điều trị các áp xe vùng cổ có nhiều tiến bộ, tiên lượng bệnh ngày càng tốt hơn.

Được biết, trong thời gian qua, Khoa Tai mũi họng, Bệnh viện Quân y 4, Cục Hậu cần Quân khu 4 đã xử trí thành công nhiều trường hợp áp xe cổ sâu, áp xe thành họng. Bác sỹ Hiệp khuyến cáo người dân nên có lối sống lành mạnh, tăng cường sức đề kháng, giữ vệ sinh răng miệng, mũi họng, chủ động đi khám điều trị sớm khi có các viêm nhiễm, tổn thương vùng cổ, họng, răng, miệng, theo dõi sức khoẻ định kỳ để phát hiện và kiểm soát các bệnh toàn thân có nguy cơ cao./.