Chế tài nào ngăn trúng đấu giá bỏ cọc, thổi phồng giá trị tài sản?

Chiều 27/3, tại Nhà Quốc hội, tiếp tục chương trình Hội nghị ??ại biểu Quốc hội Hoạt động chuyên trách lần thứ 5, các đại biểu thảo luận cho ý kiến về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản. Chế tài xử lý vi phạm đối với người trúng đấu giá không nộp tiền trúng đấu giá là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm.
 
Báo cáo một số vấn đề lớn của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản, Thường trực Uỷ ban Kinh tế cho biết dự thảo luật đã tiếp thu theo hướng bổ sung trường hợp người trúng đấu giá quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đ???t để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản mà vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận kết quả đấu giá bị huỷ thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm bị cấm tham gia đấu giá đối với loại tài sản đó trong thời hạn từ 06 tháng đến 05 năm trên cơ sở nghiên cứu, tham khảo quy định tại Điều 87 của Luật Đấu thầu năm 2023. 

Đây là những tài sản đặc thù, có giá trị lớn, ảnh hưởng lớn đến thị trường bất động sản, chứng khoán, giá cả vật liệu xây dựng… do đó, việc bổ sung quy định cấm người trúng đấu giá đối với những tài sản này tham gia đấu giá trong thời hạn nhất định tùy theo tính chất, mức độ vi phạm nhằm ngăn chặn các hành vi tiêu cực, gây lũng đoạn thị trường, ngăn chặn tình trạng bỏ cọc hoặc thổi phồng giá trị tài sản để trục lợi trong đấu giá tài sản. 

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, tại Nghị ??ịnh số 82/2020/NĐ-CP ngày 15/7/2020 của Chính phủ chưa có quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi bỏ cọc, vì vậy đề nghị sửa đổi, bổ sung Nghị ??ịnh số 82/2020/NĐ-CP hoặc sửa đổi, bổ sung tại dự thảo Luật Đấu giá tài sản về chế tài xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi bỏ cọc với mức xử phạt phù hợp, đủ sức răn đe và ngăn ngừa, tương tự như quy định của Luật Chứng khoán. Đồng thời, nếu xác định được gây mất an ninh, trật tự, gây thiệt hại về người và tài sản thì cần thiết phải bổ sung cả chế tài hình sự. 

Góp ý nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cho rằng trong bối cảnh tình trạng lợi dụng tham gia đấu giá, sau đó thắng thầu bỏ cọc của nhà đầu tư để thổi giá đất thị trường lên cao diễn ra như hiện nay, thì việc tăng cường quản lý, xử lý vi phạm trong đấu giá quyền sử dụng đất là cần thiết. 

Tuy nhiên, theo đại biểu, bản chất quan hệ đấu giá tài sản là quan hệ dân sự, tôn trọng thoả thuận giữa các bên, vì vậy, nên cân nhắc kỹ lưỡng các biện pháp xử lý được đưa ra, tránh sự can thiệp quá sâu vào quan hệ dân sự; nhất là khi chúng ta đã có những quy định để xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc hình sự nếu có vi phạm trong hoạt động đấu giá, cùng với đó Luật Đất đai 2024 sẽ có hiệu lực từ 01/01/2025 cũng sẽ góp phần khắc phục một số những bất cập tồn tại trong lĩnh vực đất đai thời gian qua. 
 
Đối với quy định “cấm tham gia đấu giá”, đại biểu đề nghị cân nhắc bổ sung cụ thể trường hợp áp dụng như sau: trong trường hợp người trúng đấu giá vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận đấu giá bị huỷ từ 2 lần trở lên trong thời hạn 1 đến 2 năm liên tục thì mới áp dụng quy định về cấm tham gia đấu giá. 

“Điều này vẫn có ý nghĩa trong việc ngăn chặn các hành vi tiêu cực, tình trạng bỏ cọc thổi phồng giá trị tài sản mà vẫn có sự mềm mỏng hơn, tôn trọng thoả thuận dân sự giữa các bên trong hoạt động đấu giá” – đại biểu Việt Nga nhấn mạnh.
 
Dẫn một số vụ việc xảy ra tại một số địa phương thời gian qua như vụ đất Thủ Thiêm, vụ Tân Hoàng Minh tại TP Hồ Chí Minh; vụ đấu giá đất tại Mê Linh (TP Hà Nội) hay vụ đấu giá biển số xe ô tô 32 tỷ rồi bỏ cọc 40 triệu đồng, đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) cho rằng để xảy ra những tình trạng đấu thầu cao rồi bỏ cọc như vậy gây thất thoát, tốn kém thời gian và tiền bạc của xã hội. 

Nhấn mạnh đây là hành vi cần lên án và đưa ra các hình thức răn đe thích đáng, đại biểu cho rằng các hành vi như trên là hiện tượng thao túng giá khởi điểm để trả giá rất cao rồi thực hiện hành vi bỏ cọc, tạo hiệu ứng ảo giá. Từ đó cho thấy khung pháp lý quy định đối với công tác đấu giá tài sản còn nhiều hạn chế, chưa có quy định về trách nhiệm đối với người có hành vi vi phạm dẫn đến việc phải hủy kết quả đấu giá.

Nhằm hạn chế dần tình trạng bất cập này, đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị cần quy định ngay trong Luật một số hành vi có dấu hiệu vượt quá giá trị thực hoặc quá vô lý để xác thực, đảm bảo việc trả giá thực chứ không phải là trả giá ảo. 

“Cần quy định cụ thể trách nhiệm về mặt dân sự, hình sự khi đối tượng đấu giá trả giá một cách xa vời thực tế nhưng khi đã được đấu giá viên giải thích tại phiên đấu giá trực tiếp và đối tượng vẫn tiếp tục chấp nhận đấu giá một cách chủ quan phi thực tế. Cần quy định việc trả giá vượt mức khởi điểm bao nhiêu lần mà khi trúng đấu giá lại thực hiện bỏ cọc, dẫn đến hủy kết quả đấu giá thì phải chịu số tiền phạt bằng bao nhiêu lần số tiền cọc. Quy định như vậy tạo sự chặt chẽ trong mức giá và bước giá”, đại biểu nêu quan điểm và đề nghị xem xét quy định chặt chẽ tương tự đối với đấu giá biển số xe ô tô theo hình thức trực tuyến.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị quan tâm đến điều kiện đăng ký tham gia đấu giá về năng lực tài chính, thời gian nộp ti??n. Theo đại biểu, tuy khó nhưng việc thắt chặt điều kiện tham gia đấu giá chứng minh năng lực tài chính là việc hết sức cần thiết để công tác đấu giá được thực hiện một cách hiệu quả./.