Vẫn còn ý kiến khác nhau về mô hình Văn phòng công chứng

Sáng 13/8, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi).

Hai ý kiến về mô hình tổ chức của Văn phòng công chứng

Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, các cơ quan đã tiếp thu, cơ bản thống nhất các vấn đề về các loại giao dịch phải công chứng; công chứng bản dịch; nghĩa vụ của công chứng viên (CCV) gia nhập Hội CCV…  

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, còn hai vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau gồm: Về mô hình tổ chức của Văn phòng công chứng (VPCC); Về cơ sở dữ liệu công chứng.

Báo cáo cụ thể về mô hình tổ chức của VPCC, theo ông, một số ý kiến tán thành với quy đ???nh của dự thảo Luật về mô hình của VPCC hoạt động theo loại hình công ty hợp danh. Một số ý kiến đề nghị các phương án như sau: VPCC được tổ chức theo loại hình công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân; Loại hình công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân áp dụng đối với VPCC được thành lập ở vùng có đi??u ki???n kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, các địa bàn khác chỉ áp dụng loại hình công ty hợp danh. 

Theo ông Hoàng Thanh Tùng, một số ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Pháp luật tán thành với Cơ quan chủ trì soạn thảo đề nghị tiếp tục kế thừa Luật Công chứng hiện hành quy định mô hình tổ chức của VPCC chỉ là công ty hợp danh như dự thảo Luật do Chính phủ trình nhằm bảo đảm tính ổn đ???nh của loại hình tổ chức này, đáp ứng tốt hơn nhu cầu công chứng của cá nhân, tổ chức, phù hợp với tính chất của dịch vụ công chứng là dịch vụ công nên yêu cầu quan trọng là phải bảo đảm tính liên tục của việc cung cấp dịch vụ. VPCC theo mô hình doanh nghiệp tư nhân do 01 CCV làm chủ khó đáp ứng được yêu cầu này. Một số bất cập trong thực tiễn liên quan đến mô hình công ty hợp danh của VPCC đã được giải quyết bằng các quy đ???nh của dự thảo Luật về trách nhiệm và nghĩa vụ của CCV khi chấm dứt tư cách thành viên hợp danh.

Nhưng cũng có nhiều ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Pháp luật đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật quy định về mô hình VPCC là doanh nghiệp tư nhân bên cạnh công ty hợp danh trên phạm vi cả nư??c hoặc quy định theo hướng: Loại hình doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh được áp dụng đối với VPCC thành lập ở vùng có đi??u ki???n kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn; các địa bàn khác chỉ áp dụng loại hình công ty hợp danh. 

“Quy định này có ưu điểm là mở rộng sự lựa chọn của CCV khi thành lập VPCC. Luật hiện hành và dự thảo Luật đều quy đ???nh cho phép VPCC được thuê CCV làm việc theo hợp đồng lao động, qua đó đã khắc phục được những bất cập của VPCC theo mô hình doanh nghiệp tư nhân phụ thuộc vào 01 CCV duy nhất” - Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng nêu rõ. 

Doanh nghiệp tư nhân rất khó bảo đảm tính chất của dịch vụ công 

Nêu quan điểm, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường thống nhất với đa số ý kiến của Thường trực Uỷ ban Pháp luật, theo đó đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật loại hình tổ chức hành nghề công chứng là doanh nghiệp tư nhân bên cạnh công ty hợp danh.

“Theo tôi, trước mắt, loại hình này chúng ta cho phép áp dụng tại các vùng có đi??u ki???n kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, còn các địa bàn khác thì áp dụng loại hình công ty hợp danh”, ông Bùi Văn Cường nói.

Đồng thời, tại Khoản 4, Điều 21 dự thảo Luật có quy định về ưu đãi thuế và các chính sách khác cho văn phòng công chứng tại các địa bàn có đi??u ki???n kinh tế - xã hội khó khăn theo quy đ???nh của Chính phủ. Tuy nhiên, về mặt nguyên tắc, các ưu đãi thuế cần quy định tại các Luật điều chỉnh về thuế hoặc cần thiết phải quy định trong luật này. Do đó, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề nghị Cơ quan thẩm tra phối hợp với Cơ quan soạn thảo rà soát quy định này để đảm bảo tính khả thi, thống nhất trong quy định pháp luật và tổ chức thực hiện.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đặt vấn đề: “Nếu tiếp thu chỉnh lý theo nhiều ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Pháp luật thì có vướng mắc gì không? Nhược điểm của phương án này như thế nào? Quy định này có tạo ra sự không thống nhất trong mô hình hoạt động của VPCC trong phạm vi cả nư??c hay không?”. Từ đó, đề nghị nghiên cứu kỹ Luật Doanh nghiệp để phân tích cả mô hình VPCC được tổ chức theo loại hình công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân để báo cáo rõ hơn với Quốc hội.

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Luật Công chứng năm 2006 đã quy định 2 loại mô hình tổ chức của VPCC nhưng đến năm 2014 lại phải điều chỉnh chỉ còn 1 mô hình. Bởi dịch vụ công chứng là một dịch vụ công, lẽ ra Nhà nư??c làm toàn bộ vì dịch vụ công có bản chất là phải đảm bảo tính liên tục, tính bền vững và tính chịu trách nhiệm. “VPCC tư nhân chỉ có 1 người thì có các bất trắc, ví dụ một người chỉ cần ốm đau, chết hay trái gió trở trời, với hệ quả pháp lý của việc chứng nhận tài sản thì không đúng với bản chất của dịch vụ công là phải liên tục và trách nhiệm”, Phó Thủ tướng Lê Thành Long cho hay.

Vẫn theo Phó Thủ tướng, trước đây, chúng ta khan hiếm về CCV, vào thời điểm năm 2014 thì chỉ có khoảng hơn 1.300 CCV với 600 tổ chức nghề công chứng, nhưng hiện nay, chúng ta có khoảng 3.400 CCV, 1.400 tổ chức hành nghề. Phó Thủ tướng khẳng định, số lượng như vậy thực tế đáp ứng được yêu cầu. Phó Thủ tướng cũng cho hay, trên thực tế, “nếu để tự do, thoải mái thì số lượng tổ chức hành nghề công chứng sẽ tăng gấp đôi, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay”. Do đó, Chính phủ đề nghị, về nội dung này, “tốt nhất chỉ nêu 1 phương án như Chính phủ trình”.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị phân tích, thuyết minh rõ ưu điểm, nhược điểm của từng phương án quy định về mô hình tổ chức của VPCC, tiến tới nếu chọn được 1 phương án như Chính phủ trình là hợp lý. Đồng thời, các ý kiến khác cũng cần tập hợp đầy đủ để đại biểu Quốc hội tiến hành thảo luận, cho ý kiến./.