Không để bị chi phối bởi bất cứ lợi ích nhóm nào trong xây dựng pháp luật

Sáng 12/9, tại Phiên họp thứ 37, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đối với Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội. 

Vẫn còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với những kết quả đạt được trong công tác tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội được nêu trong Báo cáo của Chính phủ; đánh giá cao sự nỗ lực, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nghiêm túc triển khai thực hiện của các Bộ, ngành, địa phương trong công tác hoàn thiện thể chế, tổ chức thi hành pháp luật.

Theo đánh giá, Chính phủ đã hoàn thành khối lượng lớn nhiệm vụ lập pháp cơ bản bảo đảm tiến độ, không có tình trạng xin rút các dự án đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

Việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết được Chính phủ tăng cường chỉ đạo triển khai và áp dụng nhiều giải pháp mới hiệu quả, chủ động, khẩn trương hơn ngay từ khâu lập danh mục, phân công soạn thảo, triển khai thi hành đến theo dõi, đôn đốc, kiểm tra. Kết quả đạt được tích cực hơn so với các năm trước….

Tuy nhiên, Thường trực Uỷ ban Pháp luật chỉ rõ, số lượng dự án luật, dự thảo nghị quyết phải trình ở từng kỳ họp Quốc hội rất lớn nhưng chưa bảo đảm sự cân đối giữa các lĩnh vực; nhiều dự án được bổ sung vào Chương trình sát thời điểm tổ chức kỳ họp Quốc hội, phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Vẫn còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, chưa bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật hoặc quy định không rõ ràng, cụ thể, thậm chí cùng một quy định nhưng có nhiều cách hiểu khác nhau gây khó khăn cho công tác thi hành pháp luật.

Bên cạnh đó, số lượng văn bản quy định chi tiết nợ mới phát sinh nhiều, văn bản nợ đọng kéo dài chưa được khắc phục triệt để; số lượng văn bản ban hành chậm, không bảo đảm hiệu lực thi hành đồng thời với luật còn nhiều. 

Điều kiện bảo đảm cho công tác rà soát văn bản chưa tương xứng cả về nguồn nhân lực, vật lực và thời gian dẫn đến kết quả xử lý sau rà soát chưa đáp ứng yêu cầu đề ra. Việc xử lý nhiều văn bản có nội dung trái pháp luật đã được Bộ Tư pháp kết luận, kiến nghị xử lý trong kỳ báo cáo còn chậm, chưa kịp thời, dứt điểm…

Lấy quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân làm trọng tâm

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, để luật, nghị quyết đi vào cuộc sống thì phải triển khai thi hành, theo dõi việc triển khai thi hành. Thời gian qua, việc triển khai đã được thực hiện hết sức quyết liệt. Hàng năm, ngân sách nhà nước đã dành khoản kinh phí lớn cho công tác tuyền truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Tuy nhiên, có thẩm thấu vào nội bộ và nhân dân hay chưa thì cần phải đánh giá thật kỹ. “Chúng ta nói "sống và làm việc theo pháp luật", nhưng hiểu pháp luật thì mới sống làm việc theo pháp luật được” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, phải đổi mới việc triển khai, kiểm tra thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội một cách “tới nơi, tới chốn”. “Chỗ nào làm tốt, chỗ nào làm chưa tốt? Làm tốt thì phải có biểu dương, khen thưởng kịp thời, còn chỗ nào làm chưa tốt thì phải phê bình, kiểm điểm” - Chủ tịch Quốc hội đề nghị.

Theo Chủ tịch Quốc hội, gốc xây dựng pháp luật phải từ các bộ, ngành. Bộ trưởng, Thứ trưởng, các vụ có liên quan phải ngồi nhiều lần, nhiều cuộc, phải xem từng khoản, từng điều, từng chương của luật, nghị quyết thì luật, nghị quyết mới có chất lượng. Nếu các cơ quan trình làm kỹ lưỡng thì khi gửi sang Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội mới thẩm tra trúng, đúng các vấn đề. Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, không chỉ các bộ, ngành mà Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội thời gian tới cũng cần nền nếp, kỷ cương, quyết liệt trong việc thẩm tra các dự án luật để thể hiện chính kiến, với mong muốn cuối cùng là “luật ra đời phải có chất lượng và tuổi thọ, các nghị quyết cũng tương tự như vậy”. 

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ ngay từ khâu xây dựng đến khâu triển khai, thực hiện luật, nghị quyết. 

Nhắc lại Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu: Văn bản quy phạm pháp luật phải làm tốt từng khâu, từng đoạn, đạt yêu cầu về chất lượng, không chạy theo số lượng, lấy quyền lợi, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm.

“Chúng ta siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong xây dựng pháp luật, không bị chi phối, tác động bởi bất cứ một lợi ích nhóm cục bộ nào trong xây dựng pháp luật” - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ phương án để xử lý tình trạng chậm ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành luật, gắn với trách nhiệm ban hành nợ văn bản với trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị, để nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong thời gian tới, Chính phủ cần quan tâm phổ biến, giáo dục pháp luật theo đối tượng theo vùng miền, đồng thời tăng cường đăng tải tài liệu phổ biến, giáo dục pháp luật lên mạng xã hội để Nhân dân kịp thời, nhanh chóng nắm được nội dung các văn bản pháp luật hiện hành.

Về công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật, theo Chủ nhiệm Lê Thị Nga, trong kỳ báo cáo, qua kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đối với 2.948 văn bản đã phát hiện, kết luận kiến nghị xử lý 138 văn bản có quy định trái pháp luật về thẩm quyền và nội dung. Kết quả này cho thấy số lượng văn bản có quy định trái pháp luật vẫn chiếm tỷ lệ cao, nhưng đến nay mới chỉ xử lý được 80/138 văn bản, số văn bản chưa được xử lý là 58 văn bản. Do đó, đề nghị Chính phủ nêu rõ nguyên nhân đến nay còn 58/138 văn bản trái pháp luật chưa được xử lý./.