Cần có phương án thiết kế kháng chấn cho công trình, khu dân cư nơi xảy ra động đất

Đó là chia sẻ của TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu về nguyên nhân xảy ra liên tiếp 40 trận ??ộng đất tại Kon Tum trong 2 ngày 28-29/7.

Phóng viên (PV): Ông có thể cho biết nguyên nhân xảy ra liên tiếp 40 trận ??ộng đất tại Kon Tum chỉ trong 2 ngày 28-29/7?

TS. Nguyễn Xuân Anh: Trước đây, khu vực Kon Tum từng là nơi có hoạt ??ộng địa chất tương đối ổn định so với nhiều khu vực trên cả nước, ít ghi nhận hoạt ??ộng ??ộng đất. Số liệu lưu trữ của Viện Vật lý địa cầu cho thấy, từ năm 1903-2020, tại tỉnh Kon Tum chỉ có hơn 30 trận ??ộng đất, trận lớn nhất là 3,9 độ.

Tuy nhiên, từ tháng 4/2021 đến nay, hàng trăm trận ??ộng đất kích thích đã xảy ra tại Kon Tum, trong đó có những trận ??ộng đất gây rung chấn diện rộng. Lớn nhất là trận ??ộng đất xảy ra trưa 28/7 có độ lớn 5 độ, trước đó ngày 23/8/2022 là trận ??ộng đất mạnh 4,7 độ.

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2024 đến nay, đã xảy ra khoảng 170 trận ??ộng đất có độ lớn từ 2,5 đến 5 độ tại Kon Tum.

Các trận ??ộng đất xảy ra tại Kon Tum vừa qua vẫn là ??ộng đất kích thích, xảy ra do quá trình tích nước của hồ chứa thuỷ điện tác ??ộng lên hệ thống đứt gãy hoạt ??ộng bên dưới khiến ??ộng đất xảy ra sớm hơn so với quy luật tự nhiên.

Động đất kích thích cũng xảy ra theo chu kỳ, có những thời điểm ??ộng đất xảy ra dồn dập, có thời kỳ yên tĩnh hơn, liên quan chặt chẽ đến quá trình vận hành tích nước của hồ chứa thủy điện.

PV: Có ý kiến cho rằng do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, bão, mưa lớn… dẫn đến tích nước ở hồ thủy điện gây ??ộng đất? Ông có thể chia sẻ về vấn đề này?

TS. Nguyễn Xuân Anh: Việc phát sinh ??ộng đất kích thích phụ thuộc vào nhiều yếu tố hoạt ??ộng địa chấn kiến tạo, thủy văn, cần có các nghiên cứu chuyên sâu mới đánh giá được, chứ không phải mưa nhiều thì sẽ bị ??ộng đất.

Một số yếu tố liên quan đến ??ộng đất kích thích như mực nước hồ chứa, tốc độ tích nước hồ chứa, tổng lượng nước sẽ tác ??ộng đến ??ộng đất. Nhưng việc ảnh hưởng đó có thể là sau vài tháng, vài năm nước ngấm đủ xuống bên dưới mới gây ra ??ộng đất.

Có thể hôm nay mức nước rất cao nhưng phải vài tháng hoặc cả các năm sau nước mới thấm xuống sâu và xảy ra ??ộng đất.

PV: Dự báo ??ộng đất kích thích tại Kon Plông sẽ diễn ra như nào trong thời gian tới, thưa ông?

TS. Nguyễn Xuân Anh: Tại Việt Nam, ??ộng đất kích thích từng xảy ra tại thủy điện Hòa Bình, thủy điện Sông Tranh 2, thủy điện Sơn La. Trong đó, ??ộng đất kích thích xảy ra tại sông Tranh 2 kéo dài hơn 10 năm với cả nghìn trận.

Dự báo ??ộng đất kích thích tại Kon Plông kéo dài trong nhiều năm, có thể là 10 năm sau đó mới ổn định do đặc điểm địa chất khu vực xảy ra ??ộng đất, nếu so sánh cùng đặc điểm địa ch???t v???i thuỷ điện Sông Tranh 2 ở tỉnh Quảng Nam.

Dự báo ??ộng đất ở Kon Tum vẫn sẽ tiếp diễn trong thời gian tới, nhưng khó có khả năng lớn hơn 5,5 độ. Tuy nhiên, trên thế giới cũng ghi nhận mối liên quan chặt chẽ giữa môi trường địa ch???t v???i hoạt ??ộng ??ộng đất kích thích như tại Ấn Độ, từng ghi nhận ??ộng đất kích thích kéo dài gần 40 năm trong môi trường địa chất đá biến chất hay có những nơi ??ộng đất kích thích có độ lớn mạnh.

Tại khu vực Kon Plông, chúng tôi đã hoàn thiện hệ thống quan trắc ??ộng đ???t v???i 11 trạm. Một đề tài nghiên cứu về ??ộng đất kích thích trong khu vực đã được phê duyệt và triển khai. Đây sẽ cơ sở để làm rõ hơn các vấn đề liên quan đến ??ộng đất kích thích ở khu vực này.

PV: Viện Vật lý địa cầu đưa ra khuyến cáo gì với người dân địa phương nơi xảy ra ??ộng đất, thưa ông?

TS. Nguyễn Xuân Anh: Chính quyền địa phương, cơ quan chức năng cần tiến hành đánh giá thiệt hại, rà soát các công trình yếu có nguy cơ bị ảnh hưởng từ ??ộng đất và đưa ra giải pháp bảo đảm an toàn. UBND các xã, thị trấn vùng tâm chấn cần tuyên truyền nâng cao kỹ năng phòng, chống ??ộng đất cho người dân.

Động đất ở Kon Tum sẽ còn tiếp diễn và gây ảnh hưởng đến ở khu vực đông dân cư và công trình trọng điểm, nhất là vùng tâm chấn. Cơ quan chức năng cần cập nhật thường xuyên để đưa ra phương án thiết kế kháng ch??n cho các loại công trình từ trọng điểm, khu dân cư…

Viện Vật lý Địa cầu sẽ tiếp tục khảo sát, quan trắc, nghiên cứu chi tiết về địa chất kiến tạo và chế độ địa chấn trong khu vực tỉnh Kon Tum và lân cận. Bên cạnh đó, Viện sẽ thông báo kịp thời về hoạt ??ộng ??ộng đất đến chính quyền và người dân tại khu vực này.

 PV: Trân trọng cảm ơn ông!