Bà Rịa - Vũng Tàu: Xót xa khi biển “nuốt” đất liền

Khi biển tấn công vào đất liền

Trong ký ức của bà Nguyễn Thị Ánh Tuyết hơn 20 năm trước, Trại Nhái là một nơi ghe tàu và cư dân sầm uất. Nhưng nay biển đã đuổi hết người. “Nhà tôi dời không biết bao nhiều lần rồi. Đêm nằm nghe tiếng triều lên vỗ ì oạp ngay đầu giường. Mỗi sáng thức dậy, biển như ở trước mặt do không còn rừng dương bảo vệ”.

Tôi trở lại cửa biển Lộc An (huyện Đất Đỏ) vào ngày giữa tháng 7. Chỉ sau 2 năm không đến, Lộc An nay đã khác hẳn, bên thì bồi lấp, bên thì biển "nuốt" hẳn hàng chục mét, tấn công vào đất liền. Từ cửa biển đến ấp An Hòa xã Lộc An, hơn 300m bãi biển xác xơ, những mảng tường bị sóng biển đánh tan nát, móng nhà kiên cố bằng bê tông cũng bị sóng biển làm đứt gãy, sụp đổ và những gốc phi lao trơ rễ… Ông Nguyễn Văn Ngọc (xã Lộc An) chỉ tay về phía khu dân cư bên trong cửa biển rồi nói: “Sóng biển như loài gặm nhấm khổng lồ, mỗi ngày lấy đi một ít đến nay những đụn cát đã biến mất, rừng dương cũng đã bật gốc chết hết”.

Theo ông Nguyễn Văn Tường, Phó Chủ tịch UBND xã Lộc An, hơn 10 năm trước, Lộc An có nhiều đồi cát cao hơn 10m, rộng hơn 50m. Phía nam Lộc An và cửa sông Ray còn có những bãi cát trải dài đến 400m và cao 5-7m. Nhưng hiện nay, nhiều đồi cát đã bị nước biển cuốn trôi. Nhiều khu vực, biển đã tiến vào sát mặt đường. Từ khu vực đê tả, đê hữu thuộc khu neo đậu tránh trú bão Lộc An đến giáo đường bờ biển Lộc An 1 (phía sau nhà hàng Phương Trang) với chiều dài dọc bờ biển khoảng 500m đang có nguy cơ bị nước biển xâm thực. Nếu không được khắc phục kịp thời, một thời gian ngắn sẽ bị sụp lún nhà cửa của dân, ảnh hưởng đến tài sản, cuộc sống và tính mạng.

Ông Trương Thành Công, Chủ tịch Hội Liên hiệp các Hội KH-KT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho biết, là trung tâm du lịch lớn của cả nước, trong dải ven bờ từ TP Vũng Tàu đến Xuyên Mộc, đã có khoảng 150 dự án đầu tư trong nước và nước ngoài về du lịch. Trong đó có những dự án ở Hồ Tràm hơn 4 tỷ USD. Tuy nhiên, dải ven bờ hiện có nhiều khu vực bị xói lở nghiêm trọng (Bãi Thùy Vân - Trại Nhái; Cửa Lấp; cửa Lộc An; Hồ Tràm; Hồ Cốc; Bình Châu…) làm cho nhiều khu vực của dải ven bờ bị mất đất, tổng cộng có thể lên đến hàng chục, hàng trăm ha trong những năm qua.

Cụ th???, n???u tính theo hiện trạng lúc triều cường so với mép bờ biển thể hiện trên bản đồ địa chính lập năm 1997, 1998 thì các khu vực như Hồ Tràm, khu du lịch Sanctuary, khu du lịch Gió Biển, khu du lịch Minh Tuấn… mức độ biển xâm thực trung bình từ 20 - 40m. Đoạn từ khu du lịch Saigon Container đến Lộc An có chiều dài khoảng 1.200 m trung bình bị xói lở từ 20 - 30m, có những điểm xói lở rất nặng khuyết sâu vào các khu du lịch như Hồng Hà, Sông Ray.

Từ khu du lịch Sài Gòn Hồ Cóc đến cây số 06-07 (hướng về Bình Châu) chiều dài khoảng 2 km, năm 2005 lúc bắt đầu làm đường ven biển, biển còn cách chân đường chỗ gần nhất là 50m, xa nhất là 100m, đến nay đoạn này biển đã vào sát chân đường. Khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất là xã Bình Châu, huyện Xuyên Mộc bị sạt lở nghiêm trọng, tình trạng sạt lở sâu vào đất liền đã là 200m.

Chủ động ứng phó

PGS, TS Nguyễn Thế Biên, Viện Kỹ thuật Biển khẳng định, nguyên nhân khiến tình trạng biển xâm thực đang trở nên ngày càng nghiêm trọng ở Bà Rịa-Vũng Tàu chính là do biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Bên cạnh đó cũng có nguyên nhân chủ quan do chính con người gây ra, mà hoạt động khai thác cát tràn lan là lý do cơ bản gây nên tình trạng này. Ngoài ra, Bà Rịa - Vũng Tàu được đánh giá là một trong những tỉnh ven biển chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng nên đường bờ biển cũng bị biến động rất mạnh theo chế độ gió mùa. Vì vậy trong nhiều năm qua bờ biển Bà Rịa - Vũng Tàu luôn bị biến động rất mạnh, biển lấn sâu vào đất liền có nơi hàng trăm mét phá huỷ nhiều dãy rừng, đồi cát phá hủy nhiều công trình xây dựng gây rất nhiều thiệt hại về kinh tế và cả tính mạng con người.

Tình trạng xói lở dải ven bờ, đặc biệt là các khu vực cửa sông và vùng ven biển trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xảy ra khá nghiêm trọng, tỉnh đã đầu tư nghiên cứu, đề xuất nhiều giải pháp khoa học từ truyền thống đến công nghệ tiên tiến nhằm hạn chế những tác động của việc xói lở dải ven bờ như: công nghệ kè mỏ hàn bằng đá hộc, đá xây, tấm bê tông đơn giản hoặc hiện đại hơn là công nghệ mềm Stabiplage… Tuy nhiên, các phương pháp chống xói lở này dù chi phí khá cao, nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả như mong đợi. Qua khảo sát, kè Stabiplage tại khu vực biển Lộc An đã bị sóng biển đánh tan nát, không còn có tác dụng chắn sóng.

Do đó, để ứng phó, nhiều doanh nghiệp du lịch đã tự xây kè chắn sóng. Chẳng hạn, khu du lịch (KDL) biển Viễn Đông (xã Bưng Riềng, huyện Xuyên Mộc) dùng cừ tràm đóng xuống biển, đổ đá hai bên và dằn bê tông lên tạo thành dải hàng rào dài gần 250m chắn sóng. Gần KDL biển Viễn Đông, KDL Hương Phong cũng xây dựng phương án bảo vệ bãi biển bằng bức tường bê tông dày 1 mét, chạy dọc theo mép biển. Bãi tắm Thanh Thanh tận dụng những tấm tôn cứng đã qua sử dụng ghép lại tựa những lá chắn dọc theo khu bãi tắm để chống xói lở.

Tuy nhiên, xác định cuộc chiến biển “nuốt” đất liền vẫn còn lâu dài và ngày càng khắc nghiệt nên cần có một giải pháp chống biển xâm thực đồng bộ cho các tuyến ven biển. Do đó, tháng 10/2017, UBND tỉnh đã đặt hàng Công ty CP Khoa học-Công nghệ Việt Nam (BUSADCO) thực hiện dự án sản xuất thử nghiệm ứng dụng công nghệ “Cấu kiện lắp ghép bảo vệ bờ sông, hồ và đê biển để bảo vệ bờ sông, biển tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu”. Dự án thử nghiệm xây dựng một đoạn bờ kè sông và biển với chiều dài 100m tại sông Dinh, thuộc phường Phước Trung (TP.Bà Rịa) và một đoạn bờ biển Hồ Cốc, huyện Xuyên Mộc. Đến tháng 11/2020, các tuyến kè sông, kè biển với công nghệ cấu kiện lắp ghép bê tông cốt sợi phi kim đã được nghiệm thu, bàn giao và đưa vào sử dụng.

Hiện BUSADCO đang tiếp tục sản xuất cấu kiện kè bê tông phi kim đúc sẵn để thi công lắp đặt cho đoạn kè phá sóng xa bờ, bãi bồi tạo bãi với cao trình 1,5m, tổng chiều dài 200m tại xã Bông Trang, huyện Xuyên Mộc và 1,4km kè sông Ray cho các chủ đầu tư ngoài nhà nước… Theo hội đồng Khoa học tỉnh, tính đến nay công trình kè biển của BUSADCO đang phát huy giá trị chắn sóng tốt sau 7 năm đưa vào sử dụng./..