Quyên góp để làm từ thiện cần công khai, minh bạch

Hành động tích cực, có tính lan tỏa cao

Đó là nhìn nhận chung của dư luận trước việc một số cá nhân, văn, nghệ sỹ đứng ra vận động quyên góp và trực tiếp thực hiện các việc hỗ trợ đồng bào vùng lũ lụt. Điển hình, là trường hợp của ca sỹ Thủy Tiên. Sau 6 ngày lên tiếng vận động, Thủy Tiên đã nhận đ??ợc hơn 100 tỷ đồng từ các nhà tài trợ để nhằm mục đích hỗ trợ  giúp đỡ đồng bào vùng lũ miền Trung. Không chỉ thể hiện ảnh hưởng xã hội của nữ nghệ sỹ này, việc quyên góp đ??ợc số tiền rất lớn như vậy chỉ sau một thời gian ngắn còn cho thấy sự lan tỏa của những giá trị nhân v??n trong đời sống xã hội. Rõ ràng, rất nhiều nhà hảo tâm, các mạnh thường quân luôn sẵn sàng đồng hành, sẻ chia những mất mát của đồng bào các tỉnh miền Trung. Hình ảnh nữ ca sĩ Thủy Tiên kêu gọi ủng hộ và trực tiếp lội nước vào vùng ngập lụt trao quà, tiền cho người dân các tỉnh miền Trung trong một tuần vừa qua đã nhận đ??ợc sự đánh giá cao của dư luận xã hội.

Trao đổi với báo chí, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, trong lúc khó khăn của đất nước, việc một số cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp để ủng hộ đồng bào bị thiên tai, lũ lụt, là điều rất đáng hoan nghênh. Đây là những tấm gương có tính chất lan tỏa trong xã hội rất cao; đồng thời cũng là những ví dụ thực tiễn về truyền thống “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc Việt Nam.

Đồng tình với quan điểm trên, Đại biểu Quốc hội Lê Thanh Vân, Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội cho rằng, Nhà nước và nhân dân chung tay hỗ trợ đồng bào bị thiên tai là việc làm nên khuyến khích. Những cá nhân nhận tiền quyên góp từ người khác để làm từ thiện sẽ biết lựa chọn đối tượng như thế nào cho đúng và sẵn sàng chịu trách nhiệm trước những nhà tài trợ đã quyên góp tiền cho họ.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Xuân Thu, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, cho rằng trong thiên tai thảm họa, tất cả những ai có tấm lòng thiện nguyện đều rất mong muốn làm gì đó giúp đỡ đồng bào - những người gặp hoạn nạn, không phân biệt ca sĩ hay mạnh thường quân khác, tổ chức cá nhân có chức năng làm về công tác vận động và thực hiện nhiệm vụ nhân đạo. Vấn đề là làm thế nào để số tiền người khác ủy quyền cho họ đến đúng người, đúng nơi, không bị lợi dụng...

Cần có góc tiếp cận phù hợp

Theo Luật sư Đỗ Xuân Đang, Công ty Luật TNHH ĐT & Solutions (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), không thể sử dụng Nghị định 64/2008/NĐ-CP để điều chỉnh việc một số cá nhân nhận tiền đóng góp tự nguyện từ người khác để làm từ thiện. Bởi Nghị định 64/2008/NĐ-CP quy định về tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai xảy ra trong và ngoài nước, khắc phục hậu quả do hỏa hoạn; sự cố nghiêm trọng; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo trong các quỹ, chương trình từ thiện do Nhà nước, đoàn thể, quỹ xã hội, quỹ từ thiện… đứng ra tổ chức.

Việc các cá nhân đứng nhận tiền đóng góp tự nguyện từ người khác để làm từ thiện có thể áp dụng các quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015. Một số người dân tự nguyện gửi tiền (cho các cá nhân nói trên) có thể hiểu là bên tặng cho tài sản và đồng bào miền Trung đang gặp hoàn cảnh khó khăn đ??ợc nhận tiền là bên đ??ợc cho tài sản. Khi đó, các cá nhân vận động quyên góp giữ vai trò trung gian (có thể gọi là người đ??ợc bên tặng cho tài sản "ủy quyền" làm thay). Nếu các cá nhân này không hoàn thành đúng việc mà người gửi tiền làm từ thiện đã "ủy quyền" thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015 (đ??ợc sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Nguyễn Hữu Sơn, Công ty Luật Vĩnh An (Đoàn Luật sư tỉnh Nghệ An) cho rằng, cần có góc độ tiếp cận pháp lý phù hợp khi xem xét việc một số cá nhân đứng ra nhận tiền đóng góp tự nguyện từ người khác để làm từ thiện. Thực tế, sau hơn 12 năm đ??ợc ban hành, đến nay Nghị định số 64/2008/NĐ-CP ngày 14/5/2008 của Chính phủ cũng đã bộc lộ một số điểm thiếu hợp lý, không theo kịp sự vận động, phát triển của đời sống xã hội.

Sớm xây dựng nghị định mới thay thế Nghị định 64/2008/NĐ-CP

Mới đây, Văn phòng Chính phủ vừa có công văn số 8876 gửi Bộ Tài chính, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc khẩn trương xây dựng nghị định thay thế Nghị định số 64/2008. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo như sau: Bộ Tài chính khẩn trương chủ trì nghiên cứu, lấy ý kiến rộng rãi, đầy đủ các bộ, ngành, cơ quan liên quan và đối tượng chịu sự tác động trực tiếp, xây dựng Nghị định nêu trên để thay thế Nghị định số 64/2008/NĐ-CP ngày 14/5/2008 của Chính phủ, trình Chính phủ theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ giao UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong phạm vi trách nhiệm của mình khẩn trương phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, Hội Chữ thập đỏ và các cơ quan liên quan hướng dẫn, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động cứu trợ đúng địa chỉ, đúng đối tượng, đúng quy định pháp luật, bảo đảm minh bạch, khách quan, công bằng giữa các đối tượng hưởng cứu trợ.

Dư luận cũng cho rằng, trong lúc thiên tai, bão lũ gây thiệt hại lớn đến đời sống người dân, việc một số cá nhân vận động quyên góp, nhận tiền của các nhà hảo tâm và sử dụng tiền đó để hỗ trợ đồng bào là việc làm đáng trân trọng; phù hợp với truyền thống đạo lý của dân tộc. Tuy nhiên, những cá nhân đứng ra nhận tiền quyên góp cần bảo đảm công khai tài chính. Đặc biệt, với lượng tiền quyên góp lớn, cần có kế hoạch sử dụng hỗ trợ cụ thể, rõ ràng, phù hợp; tránh tình trạng làm từ thiện theo phong trào hay phân phối tiền, hàng cứu trợ không đều, bất hợp lý... Đặc biệt, các cơ quan chức năng cần hoàn thiện những chế tài, quy định nhằm xử lý những hành vi lạm dụng thiên tai, địch họa để trục lợi nhân danh cứu hộ quyên góp để cứu trợ.

Có thể thấy, liên quan đến câu chuyện một số cá nhân nhận tiền quyên góp từ người khác để làm từ thiện còn khá nhiều ý kiến khác nhau. Để việc ủng hộ đồng bào vùng lũ lụt có hiệu quả, ngoài tình cảm, tấm lòng của các nhà hảo tâm, các cá nhân trực tiếp trao tặng tiền, hiện vật..., cần có sự minh bạch, công khai về tài chính trên cơ sở những quy định pháp luật phù hợp với sự vận động của thực tiễn đời sống xã hội./.