Cân nhắc điều kiện được xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên

Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, sáng 23/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên (NCTN).

Thảo luận tại hội trường, đa số các đại biểu cơ bản thống nhất với nội dung của dự thảo Luật trình tại Kỳ họp này và Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của UBTVQH về dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên. Nhiều đại biểu tham gia góp ý quy định Cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp người chưa thành niên tại Điều 28.

Giao Bộ Công an làm đầu mối trong công tác quản lý tư pháp NCTN

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) đồng tình Cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN là Bộ Công an quy định tại khoản 1 Điều 28 của dự thảo Luật. Đại biểu cho rằng, việc giao Bộ Công an làm đầu mối trong công tác quản lý tư pháp NCTN là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Mặt khác, việc tiếp nhận thụ lý thông tin ban đầu có liên quan đến NTCN, việc xem xét áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng (XLCH) ngay giai đoạn đầu của quá trình thụ lý cũng do cơ quan Công an thực hiện.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cũng thống nhất giao Cơ quan thường trực giúp việc cho Hội đồng quốc gia về tư pháp NCTN là Bộ Công an. Quan tâm về biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng (Điều 52), đại biểu Phạm Văn Hòa đồng tình với Báo cáo giải trình, tiếp thu của UBTVQH, tán thành với quy định của dự thảo Luật về việc chuyển biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng quy định tại Điều 96 của Bộ luật Hình sự thành biện pháp XLCH. Đại biểu cho rằng, quy định như vậy rất phù hợp với tình hình nước ta hiện nay.

Cân nhắc điều kiện được xử lý chuyển hướng

Đại biểu Dương Văn Phước (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) đề nghị bổ sung quy định hình phạt (Điều 3) theo hướng không áp dụng hình phạt đối với NCTN về hành vi xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội. Theo đại biểu, nhận thức của NCTN còn hạn chế, suy nghĩ bồng bột; Việc bổ sung quy định này hợp lý, thể hiện tính nhân văn, thân thiện, tiến bộ của dự thảo Luật.

Về điều kiện áp dụng biện pháp chuyển hướng, theo đại biểu Phước, quy định "NCTN đồng ý bằng văn bản về xử lý chuyển hướng" tại khoản 3, Điều 40 là chưa phù hợp, vì khoản 3, điều 6 đã quy định "xử lý NCTN phải căn cứ vào hành vi phạm tội, nhân thân, nhận thức, tính chất nguy hiểm cho xã hội...". Hình phạt không nhằm mục đích trừng trị mà giáo dục răn đe, ngăn ngừa phạm tội. Vì vậy nên cân nhắc loại bỏ quy định, việc xử lý chuyển hướng cần NCTN đồng ý bằng văn bản.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung điều kiện được xử lý chuyển hướng gồm: đã tự nguyện sửa chữa, khắc phục hậu quả; đã hoà giải; được người đại diện bị hại đề nghị áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng...

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn ĐBQH TPHCM) bày tỏ chưa đồng tình với quy định không áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng nếu tại thời điểm xem xét, xử lý vụ án NCTN đã đủ 18 tuổi. ĐB cho rằng quy định này không phù hợp với tâm sinh lý lúc NCTN phạm tội. “Ngay từ khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can đã phải xác định điều kiện áp dụng xử lý chuyển hướng và tuổi của người phạm tội phải tính từ lúc đó”, ông nói.

Từ một khía cạnh khác, đại biểu Nguyễn Tạo (ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) lo lắng vì tình trạng phạm tội của NCTN ngày càng gia tăng. Theo đại biểu Tạo, nếu không có quy định chặt chẽ mà áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng quá nhiều thì tình hình sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.

“Cần quy định một số loại tội phạm không được áp dụng xử lý chuyển hướng; cũng như bổ sung điều kiện để được áp dụng như ăn năn, hối lỗi, nhận thức được hành vi sai trái; tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại… để thống nhất với quy định của Bộ luật Hình sự”, đại biểu Tạo bình luận.

Kiến nghị chuyển hồ sơ sang Tòa xem xét, quyết định khi có tranh chấp về bồi thường

Quan tâm đến Điều 57 về Quyết định về việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng. Theo đó, trường hợp có yêu cầu giải quyết vấn đề bồi thường thiệt hại thì giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự...

Theo đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh), thực tế giải quyết các vụ án hình sự cho thấy, nếu chỉ giải quyết về hành vi phạm tội mà không giải quyết hậu quả vật chất "là không giải quyết triệt để vụ án". Mặt khác, bên cạnh việc xử lý chuyển hướng nhằm bảo vệ lợi ích cho NCTN, luật cần có nguyên tắc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại.

"Trong thực tiễn, luật quy định phải có ý kiến của bị hại là phù hợp, Quy định như điểm i, khoản 1, Điều 57 sẽ phát sinh thêm một vụ án dân sự giải quyết tranh chấp bồi thường do hành vi bị cáo gây ra. Trong quá trình giải quyết vụ án dân sự, cũng cần xem xét lại hành vi vi phạm pháp luật của bị cáo", đại biểu Thu phân tích.

Do đó, đại biểu Thu đề nghị cân nhắc quy định theo hướng, khi có tranh chấp về bồi thường, cơ quan điều tra, viện kiểm sát không xử lý chuyển hướng mà chuyển hồ sơ sang toà xem xét, quyết định. "Điều này vừa phù hợp với quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự; Luật Thi hành án dân sự; Luật Thi hành án hình sự mà không làm phát sinh vụ án dân sự khác".

Về Điều 147 (Thủ tục xét xử thân thiện) quy định: Khi xét xử, nếu xét thấy NCTN có đủ điều kiện áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng thì Hội đồng xét xử xem xét, ra quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng đối với bị cáo. Quyết định này phải có các nội dung quy định tại khoản 1 Điều 57 của Luật này và có thể bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Theo đại biểu Thu, tinh thần xây dựng của Luật là thân thiện với NCTN, cũng như giải quyết vụ án nhanh chóng, kịp thời. Việc kháng cáo, kháng nghị có thể kéo dài thời hạn xét xử, bởi trình tự xét xử phúc thẩm, tái thẩm, giám đốc thẩm... sẽ gây bất lợi cho NCTN. Vì vậy, đề nghị cân nhắc quy định này theo hướng giao cơ quan điều tra, viện kiểm sát thực hiện quyết định biện pháp chuyển hướng ngay từ các giai đoạn trên.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, các ý kiến phát biểu của các ĐBQH rất sâu sắc, đề cập toàn diện, cụ thể đến các điểm, điều, khoản của dự án Luật. Qua trao đổi và thống nhất với Chánh án TANDTC, Cơ quan chủ trì soạn thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu rõ, Cơ quan chủ trì thẩm tra và Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ nghiêm túc tiếp thu ý kiến của các ĐBQH. Sau Phiên họp này, hai cơ quan sẽ phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu kỹ ý kiến của từng ĐBQH chỉnh lý dự thảo Luật và tham mưu UBTVQH báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, trình Quốc hội trước khi thông qua tại Kỳ họp này./.